Zarząd kadłubowy

Zarząd jest jednym z organów wykonawczych spółki kapitałowej, w jego kompetencjach leży reprezentacja oraz prowadzenie spraw spółki. Zgodnie z art. 201 § 2 oraz art. 368 § 2 kodeksu spółek handlowych „Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków”. Liczba ta określona jest w statucie bądź umowie spółki. Określenie może natomiast przybrać różne formy, może być konkretne lub też widełkowe. Częstym problem występującym w praktyce obrotu gospodarczego jest powstanie tzw. zarządu kadłubowego, można o nim mówić, jeśli liczba członków zarządu spada poniżej ustawowego, umownego bądź statutowego minimum.[1] Sąd Najwyższy w wyroku odnoszącym się do zarządu fundacji wskazuje na następującą definicję zarządu kadłubowego „zarządem kadłubowym jest zarząd składający się z mniejszej liczby członków niż określona w statucie liczba minimalna albo sztywna.”[2] W innym orzeczeniu z dnia 5 listopada 2015 roku Sąd Najwyższy definiował zarząd kadłubowy jako „nienależycie obsadzony organ w stosunku do wymagań, statutu osoby prawnej”.[3] Chodź określenie takiego organu bywa różne np. organ niepełny, niekompletny, para- organ. Wśród przyczyn powstania zarządu kadłubowego można wskazać sytuacje w których nastąpi wygaśnięcie mandatu członka zarządu a w jego miejsce w odpowiednim czasie nie zostanie powołany nowy członek zarządu. Czym jednak jest zarząd kadłubowy, i czy może wypełniać role przewidziane dla tego organu?

Pierwszą ze wskazanych funkcji zarządu kadłubowego jest jej reprezentacja, odpowiedź na pytanie, czy zarząd kadłubowy może reprezentować spółkę można znaleźć w orzecznictwie. W związku z brakiem uregulowań prawnych w tym zakresie Sąd Najwyższy wskazał, że członkowie nienależycie, w stosunku do wymogów statutu, obsadzonego organu osoby prawnej, określanego mianem „kadłubowego”, powołanego do jej reprezentacji mogą reprezentować tę osobę, mimo jego niewłaściwego składu, jeżeli możliwe jest spełnienie obowiązującego w tej osobie wymogu jej reprezentacji.”[4] W przypadku, jeśli natomiast wymagania co do reprezentacji nie zostają spełnione to zarówno doktryna jak i orzecznictwo są zgodne co do stwierdzenia, że taka czynność nie jest ważną czynnością prawną. Należy jednak wspomnieć, że istnieją postulaty aby sankcję nieważności takiego aktu reprezentacji zastąpić sankcją bezskuteczności zawieszonej i dopuścić do potwierdzenia takiej czynności przez pełny zarząd. Takie potwierdzenie mogło by nastąpić na podstawie przepisów o pełnomocnictwie, a możliwość ich stosowania powyższych miałaby miejsce na podstawie luki aksjologicznej, powstałej w systemie prawnym w związku z brakiem uregulowań o ważności czynności prawnych dla osób prawnych.

Kolejną funkcją zarządu jest prowadzenie spraw spółki, w tym kontekście zarówno doktryna jak i orzecznictwo są co do zasady spójne i wskazują, że zarząd kadłubowy nie może prowadzić spraw spółki jeśli wymaga to podjęcia uchwały. To z uwagi na fakt, że aby podjąć uchwałę w spółce kapitałowej konieczne jest zawiadomienie o posiedzeniu zarządu na którym ma być podjęta uchwała, wszystkich jego członków. Jeśli natomiast występują braki w składzie osobowym tego organu, to wymóg zawiadomienia wszystkich członków jest niemożliwy do spełnienia.

Podsumowując, należy stwierdzić, że zarząd kadłubowy może reprezentować spółkę w sytuacji spełnienia wymogów dotyczących reprezentacji. Postulat potwierdzania czynności prawnej w sytuacji nie spełnionego wymogu reprezentacji, wskazuje, że zarówno doktryna jak i judykatura dążą do utrzymania takiej czynności prawnej. Było by to bowiem zgodne z dobrem obrotu gospodarczego i zasadną pewności obrotu. Ponadto, jednoznacznie należy stwierdzić, że powstanie zarządu kadłubowego jest wynikiem złej praktyki korporacyjnej i spółki powinny dążyć do terminowego powoływania członków zarządu.

Jagoda Zgliniecka

Asystenta radcy prawnego